فرقه اسماعیلیه و نقش سیاسی آن در حکومتهای اسلامی در ایران

موضوع تز دوره فوق لیسانس اینجانب که فرقه اسماعیلیه و نقش سیاسی آن و حکومتهای اسلامی در ایران است . رابطه مستقیم با مذهب اسلام دارد. اما آنچه که مرا برانگیخت تا درباره این موضوع پایان نامه دوره فوق لیسانسم را برگزینم شاید علاقه مفرطم به این جنبش بود که در اواسط قرن دوم هجری پدید آمد. و بر پیشرفت بیشتر تضادهای طبقاتی در خلافت بغداد متکی بود. و سیر پیشرفت عمومی جریان فئودالیزم و نیرو گرفتن فئودالهای محلی، افزایش سنگینی بار مالیاتها باعث تقویت جنبش هائی شد که از آن جمله می توان اسماعیلیه را نام برد. اسلام در عربستان در آغاز قرن هفتم میلادی با تکوین جامعه طبقاتی و شروع یک نهضت اجتماعی و سیاسی پیچیده، بوجود آمد که در لفاف عقیدتی نهضتی درآمد که خاورمیانه را درنورید. شاید بتوان گفت که بعد از مرگ حضرت محمد صلی الله تشدید نابرابریهای اجتماعی و گرایش خلفا بسوی اشرافیت ، نارضایتی عمیق توده مردم و شایستگیهای بزرگ مرد اسلام علی ابن ابی طالب (ع) که شیعه علی بوجود آمد و بعدها شیعیان شاخه بزرگی از اسلام را تشکیل دهند. البته طی گذشت زمان شیعیان نیز خود به شعب فراوانی تقسیم گردیدند. در پیدایش فرقه اسماعیلیه باید گفت که با انشعابی که در اواسط قرن دوم هجری در میان شیعیان وقوع یافت مربوط می شود. و تاریخشان تا قرن چهارم هجری مستور ماند ولی بوسیله مبلغان خود اصول عقایدشان را تبلیغ می نمودند. تعصب اسماعیلیان باعث شد که هم خلفای عرب و هم سلاطین غزنوی و سلجوقی که سخت سنی بودند به ایذا شیعیان و منجلمه اسماعیلیان برخواهند و در این زمان بود که مردی بنام "حسن صباح" برخواست و رهبری آنان را در مبارزاتشان بدست گرفت . بعدها اسماعیلیان دژها را برپا ساختند. و در واقع نهضت اسماعیلیه قوت تازه ای یافت . بقول "بارتولد" "مبارزه دژها علیه شهرها بود". این فرقه در ایران نماینده گروهی از دهقانان نیز بود که پس از فتوحات غزنویان و سلجوقیان اراضی خود را به بزرگان لشکری و صحرانشین ترکمن تفویض کرده بودند، و البته این جنبش در افکار و آثار فیلسوف بزرگ اسماعیلی یعنی ناصرخسرو نیز متجلی است .